Kookcursus als voedingsbodem voor taalverbetering

Hoe maak je NT1’ers met lage taalvaardigheden enthousiast voor een taaltraining en verbeter je ‘toevallig’ ook meteen hun voedingsgedrag? “Door mensen te leren hoe ze lekker en gezond kunnen koken voor weinig geld – en het vooral niet over taal te hebben.” De cursus ‘Zin in koken’ is een creatief bedachte camouflagecursus met wetenschappelijke onderbouwing voor taalverbetering. En jij kunt hem nu ook organiseren in jouw regio!

Kathelijne Bessems en Evelyne Linssen
Beeld: ©Tel mee met Taal

Zin in koken

Mensen met lage taalvaardigheden hebben vaker moeite met rondkomen, kampen vaker met overgewicht, schulden of eenzaamheid en weten hun weg in de zorg vaker niet te vinden, zo blijkt uit onderzoek. “Het gaat hier niet om verschillende doelgroepen; het is een vicieuze cirkel”, weet Kathelijne Bessems, docent en onderzoeker bij Maastricht University en projectleider Zin in koken. “Als je een van de onderdelen in die cirkel een positieve draai kunt geven, bewegen de andere mee. Lezen en schrijven, gezondheidsvaardigheden en omgaan met geld hebben vaak met elkaar te maken.”

Andere manieren om mensen te bereiken

De cursus ‘Zin in koken’, specifiek gericht op NT1-ouders, is een hulpmiddel om de cirkel te doorbreken en taalverbetering te stimuleren. De kookcursus koppelt gezondheid aan taalvaardigheden, armoedebestrijding en sociale cohesie. Maastricht University ontwikkelde de cursus samen met de GGD Zuid Limburg.

Evelyne Linssen, die hier beleidsmedewerker is, licht toe: “Als GGD monitoren we de gezondheid van alle inwoners. Mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven bereiken we vaak niet met onze vragenlijsten. We gingen dus op zoek naar andere manieren om mensen te bereiken. De kookcursus is een praktisch hulpmiddel om laaggeletterdheid te signaleren en mensen door te verwijzen naar taalinitiatieven, van een laagdrempelige ontmoeting met een taalvrijwilliger tot het volgen van een taalcursus.” Kathelijne vult aan: “Behalve als vindplaats kun je de cursus ook inzetten om mensen met beperkte taalvaardigheden toch de tools te geven om kleine stapjes te zetten richting een betere gezondheid.”

Taalverbetering smaakt naar meer

Evelyne: “We werken samen met de partners in ons netwerk, van het roc, taalcoaches en sociale wijkteams tot de bibliotheek, basisschool en gemeente. Als tijdens de cursus blijkt dat iemand moeite heeft met lezen en schrijven, kan de cursusleider snel schakelen met dit netwerk. Zij denken mee over een oplossing op maat voor elke individuele cursist.”

Camouflagecursus

Hoe het komt dat Evelyne en Kathelijne de, vaak lastig bereikbare, doelgroep NT1’ers weten te enthousiasmeren? Evelyne: “Zin in koken is een zogenaamde camouflagecursus: het draait wel om taal, maar het gaat er niet over. We vragen dus niet: vind je het moeilijk om recepten te lezen? Maar we sluiten op een positieve manier aan bij iemands interesses: kom gezellig samen koken, andere mensen ontmoeten, geld besparen, iets leuks doen met je kind. Dát spreekt mensen aan – en het maakt de werving voor de netwerkpartners een stuk makkelijker. We sturen mensen ook bewust niet ‘op cursus’ of ‘naar school’, want dat schrikt veel mensen af.”

Kathelijne onderstreept hoe belangrijk het is om het vooral niet over taal te hebben: “In de eerste flyers ging het nog over werken aan je taalvaardigheden onder het motto ‘lekker koken met taal’. De huidige flyer steekt alleen in op ‘samen, lekker en gezond koken’. Door zo’n kleine aanpassing loopt de werving nu veel vlotter.”

Van etiketten lezen tot gezond snacken

In de cursus zijn de basisprincipes van gedragsverandering verwerkt. Kathelijne licht toe: “Aansluiten bij wat mensen al doen, niet belerend zijn en kleine stapjes zetten – je bent al een heel eind op weg als mensen iets gezonder gaan koken, of denken: dat kan ik met mijn kind uitproberen. We weten ook dat mensen zich sneller aangesproken voelen als je iets toevoegt dan wanneer je ze iets afneemt: je kunt beter laten zien hoe je een gezonde en lekkere snack maakt in plaats van te zeggen dat ze chips en snoep moeten laten staan. Omdat mensen een nieuwe smaak pas leren waarderen als ze die vaker proeven, zetten we steeds gezonde hapjes neer; zo prikkelen we meteen hun nieuwsgierigheid. Deelnemers leren ook etiketten te begrijpen en op die manier een gezondere keuze te maken.”

Getest door taalambassadeurs

De cursus kwam tot stand met subsidie van Tel mee met Taal en is uitgebreid getest door taalambassadeurs. Kathelijne: “Het cursusmateriaal is geschikt voor mensen met lage taalvaardigheden. De praktische opdrachten en recepten hebben veel foto’s en weinig tekst, we laten allerlei producten zien én proeven; deelnemers gaan vooral ervaren.” Het programma is flexibel en wordt medebepaald door vragen die de cursisten hebben: hoe laat ik mijn kind nieuwe dingen eten, hoe kan ik koken met producten van de voedselbank, hoe doe ik boodschappen met een smalle beurs?

Dat ze uitkwamen bij een kookcursus voor taalverbetering, is geen toeval, besluit Kathelijne. “Het thema voeding verbindt. Ik denk dat we daarom mensen bereiken die met andere interventies soms niet worden bereikt.”

Wil je ‘Zin in koken’ ook organiseren in jouw regio? Dat kan!

Werk je bij een bibliotheek, basisschool, buurthuis of sociale werkplaats? Of ben je actief in een andere organisatie die met laaggeletterden werkt? Je kunt ‘Zin in koken’ nu ook organiseren bij jou in de regio! De breed inzetbare cursus telt vier bijeenkomsten, is praktisch van opzet en geschikt om te herhalen. De kookcursus is ook in te zetten als extra activiteit bij bestaande initiatieven. Desgewenst kun je een taalambassadeur of taalvrijwilliger laten meelopen om het onderwerp laaggeletterdheid bespreekbaar te maken. Lees alles over de kookcursus op de website Zin in koken.